ο όρκοσ

Θα σε κάνω αθάνατη έναντι ενός κομματιού ψωμί...

 

(Η φωτογραφία ανήκει στην προσωπική συλλογή της Ελένης Πάγια)

Τάδε έφη Μάνος Χατζιδάκις ως πρόλογο στο δίσκο του "30 Νυχτερινά"

[...] όταν λέμε η εταιρία εννοούμε μια δύναμη που επηρεάζει όχι μονάχα αυτούς που την υπηρετούν, αλλά και τους άλλους, σαν κι εμένα, που ουδέποτε υπηρέτησαν κι ούτε ποτέ θα υπηρετήσουν. Πρέπει να τονίσω πως δεν είμαι εναντίον των εταιριών και ούτε πιστεύω πως ελλοχεύει κίνδυνος από την παρουσία στην χώρα μας ιδιαίτερα των πολυεθνικών. Και δεν έχω μέχρι σήμερα καταλάβει τι έχουν και φωνάζουν όλοι αυτοί που ενώ γεννήθηκαν από τις εταιρίες και τις υπηρετούν δουλικά, βγαίνουν και φωνάζουν εναντίον τους. Παρανοϊκό, ελληνικό, και ελαφρώς αριστερό.
Άσε πια εκείνους τους συνεχώς συνεντευξιάζοντες "συνθέτες" που νύχτα μέρα κρούουν τον κώδωνα κινδύνου για το πού πάει το τραγούδι. Και δεν υποπτεύονται οι άμοιροι πως πράγματι πάει και φεύγει μακριά τους, μια και δεν τους ακούμπησε ποτέ. [...]

 Άστρο της Ανατολής (30 Νυχτερινά) - Χατζιδάκις

"Πράξη είναι και η σύμπραξη.
Ενοχή κι η συνενοχή.
Μες στην τόση αεργία κι απραξία.
Μες στην τόση αθωότητα."
AK

Πρόλογος στην παράσταση "Προς κατεδάφιση" του Tenessee Williams

Προς κατεδάφιση τα σπίτια, τα εργοστάσια, οι δρόμοι, οι πλατείες, οι εκκλησίες, τα θέατρα, οι κινηματογράφοι, τα ωδεία, τα σχολεία, οι παράγκες, οι βίλες, τα σοκάκια, τα χωριά, οι βρύσες, τα λιμάνια, τα πηγάδια, οι γέφυρες, οι κολώνες, οι πόρτες, τα τείχη, οι τοίχοι, η τύχη, τα μπουζουκτσίδικα, τα ορφανοτροφεία, τα γηροκομεία, τα διϋλιστήρια, οι σάλπιγγες, τα μοναστήρια, τα ψιλικατζίδικα, τα ξενοδοχεία, τα μπαρ, οι ξαπλώστρες, οι ομπρέλες, οι ομπρέλες, τα μικρόφωνα, τα λούνα παρκ, οι παιδικές χαρές, τα πανεπιστήμια, τα αρχαία, τα νέα.

Προς κατεδάφιση ό,τι μπορούμε να αποκτήσουμε μοχθώντας κι ό,τι μπορούμε ν' απολαύσουμε χωρίς στάλα ιδρώτα, όλα φέρνουν διακρίσεις, όλα φέρνουν ένα βάρος, που πολλές φορές δεν είναι δικό μας, μνήμες που δεν είναι δικές μας, που δεν έχουμε τη δύναμη, το θάρρος να είναι δικές μας, απλώς τις καπηλευόμαστε, μια ιστορία, που δεν είναι δική μας, μύθους, που ποτέ δεν τους πιστέψαμε, απλώς λέγαμε πως είναι δικοί μας, γιατί κατά βάθος ζηλεύαμε αυτούς που τους έφτιαξαν, αινίγματα που δεν υπήρξαν ποτέ δικά μας, όλα είναι ένα βάρος, μνήμη, ιστορία, μύθοι, ύλη, που δεν είναι δικά μας, είμαστε μεσάζοντες στη ζωή κι όχι ζώντας μέσα στη ζωή.

Προς κατεδάφιση. Η λύση είναι η διάλυση, τίποτε άλλο. Ό,τι αρρώστησε μια φορά ή ξαναρρωσταίνει ή αποκτά ανοσία, οπότε ή είναι συνεχώς άρρωστο ή είναι συνεχώς αδιάφορο. Και στις δύο περιπτώσεις είναι μολυσμένο. Κι η τομή, η λύση, πρέπει να είναι τομή, κόψιμο.

Προς κατεδάφιση από εμάς, πριν τα ξεπουλήσουμε όλα και τα κατεδαφίσουν αυτοί.

Αν ήταν κάπου να αφιερωθούν όλα αυτά θα ήταν στο ο,τιδήποτε μας αποδεικνύει πως όλα κατεδαφίζονται εν ριπή οφθαλμού και κυρίως εμείς ως προσωπικότητες, ως αθωότητα, ως παιδιά, μα συνεχίζουν άνθρωποι που πέρασαν καλά μαζί μας, που έχουν αναμνήσεις από μας, να μένουν στα εγκαταλειμμένα μας κουφάρια και ν΄αρκούνται με τα ελάχιστα. Αν ήταν κάπου να αφιερωθούν όλα αυτά θα ήταν στη τόλμη, την κυνικότητα, μια μοίρα που διαλέγουμε αναγκαστικά και στην κατεδάφιση όλων αυτών.

Η σημερινή παράσταση είναι κάτι αντίστροφο.
Οι άλλες ξεκινούν με πρόβες και κάνουν πρεμιέρα, η σημερινή κάνει πρεμιέρα για να ξεκινήσουν οι πρόβες.

Υ.Γ.: Άκουσα φωνή μέσα στο σπίτι προς κατεδάφιση... Το κλάμα μιας αράχνης που αντηχούσε...

(Η φωτογραφία ανήκει στην προσωπική συλλογή της Ελένης Πάγια)

Φωτάνθρωποι

Οι άνθρωποι αναπνέουν, καίγονται,
καταπίνουν ζογκλερικά τη φωτιά, που ακολουθεί τη μάζα αέρα,
που εισέρχεται.
Οι άνθρωποι φλέγονται, λάμπουν,
φωτίζουν στο διάβα τους και μαζωγμένοι όλοι πορεύονται,
σα διαδήλωση με μικρά κεράκια.
Οι άνθρωποι ζεσταίνονται, πετούν,
με τον ζεστό ελαφρύ αέρα που σπρώχνει το δέρμα τους σαν ύφασμα αερόστατου,
φτάνουν ψηλά, βλέπουν τη θέα, τη βαριούνται.
Οι άνθρωποι τσουρουφλίζονται,
αρχίζουν να σταχτίζουν, να πέφτουν ασημίζοντας στον ήλιο σα νιφάδες,
γίνονται τέφρα, χάνονται.
Οι άνθρωποι χάνονται, δεν πεθαίνουν,
ο θάνατος ακολουθείται από ανάσταση, μα οι άνθρωποι όχι.

(Η φωτογραφία ανήκει στην προσωπική συλλογή της Ελένης Πάγια)

Δύο γέροι

- Αυτά που ζήσαμε εμείς, δε τα έζησαν οι νέοι τώρα, έτσι ούτε εκτιμούν, ούτε ξέρουν τι πάει να πει δυσκολία, μεγάλωσαν στα πούπουλα και θα τους έθουν δύσκολα. Ενώ εμείς, που μεγαλώσαμε στις δυσκολίες, κάπως θα τα βγάλουμε πέρα.
- Όλα για τα παιδιά μας, Γεράσιμε.
- Δίναμε, δίναμε, δίναμε και τι δεν πάψαμε να στερούμε. Ό,τι ζητούσαν.
- Ναι, τους δώσαμε όσα στερηθήκαμε, που ήταν πάρα πολλά, αλλά ποτέ δε τους δώσαμε αυτά που είχαμε, που ήταν ελάχιστα.
- Τι εννοείς με αυτό;
- Να, τους δώσαμε φαϊ, νερό, λεφτά, σπίτι, βιβλία, αλλά, δε τα μάθαμε να ζουν χωρίς αυτά. Κι η ευτυχία είναι εθιστική σα ναρκωτικό. Θες και θες και θες. Κι έτσι άρχισαν να θέλουν και να θέλουν και να θέλουν. Το μεγαλύτερο ναρκωτικό στις μέρες μας είναι η ευτυχία.
- Απλώς εμείς είχαμε μάθει να είμαστε με άλλα, ελάχιστα ευτυχισμένοι.
- Μπα, θαρρώ πως δεν υπήρξαμε ποτέ ευτυχισμένοι, γιατί δε θελήσαμε να είμαστε ευτυχισμένοι. Είναι σα να θες κάτι, επειδή ξέρεις, ότι υπάρχει. Όλα είναι θέμα μόδας και διαφήμισης. Τότε ήταν άλλα, σήμερα άλλα.
- Και νομίζεις, πως σήμερα ποθούν να 'ναι ευτυχισμένοι;

(Η φωτογραφία ανήκει στην προσωπική συλλογή της Ελένης Πάγια)

Διλήμματα

Από τη μια είναι η αλήθεια, με γεια σου την έχεις, τη χαίρεσαι. Το θέμα είναι το νόημα που θα της δώσεις, πώς θα την βάλεις μπροστά σου ή πίσω σου να στέκεται και να χαριεντίζεται με σένα. Από την άλλη είναι τα ψέματα που τη συγκάλυψαν στους άλλους. Όταν αποδεικνύεται σε τόνους ψεμάτων, που μέχρι τότε ήταν αλήθειες, μια αλήθεια, που δεν ήταν τίποτε, τότε σίγουρα, αυτό που σε ταρακουνά πιότερο είναι τα όσα ήταν ψέματα.
Υπάρχει η συγχώρεση, υπάρχει, όμως, κι η ακράδαντη πίστη, ότι οι άνθρωποι δεν αλλάζουν. Ποιος λέει, ότι δε μπορείς να ζεις με διλήμματα και πολύ περισσότερο με διφορούμενες απόψεις: ναι, πιστεύω στην καλή πρόθεση των ανθρώπων και στο ότι οι άνθρωποι δεν αλλάζουν. Άλλο προτίθεμαι κι άλλο αλλάζω. Ναι, πιστεύω πως οι άνθρωποι κάνουν τα ίδια λάθη, σαν μια επανάληψη, σαν μια παιδικότητα που επιστρέφει για να θυμίζει κι όχι για απομνημόνευση. Άλλο θυμάμαι, άλλο μαθαίνω, παπαγαλίζω. Θες να θυμάσαι εύκολα και να ξεχνάς εύκολα.
Υπάρχουν οι σχέσεις, μέσα στις οποίες πρέπει να δέχεσαι τα πάντα με καρτερία κι υπομονή, ότι ο άλλος θα καταλάβει, ειδικά μέσα από τις συζητήσεις, αλλά υπάρχουν κι οι αξίες, που πρόδωσες σε τόσους άλλους κι έχεις την ευκαιρία στους φίλους σου, που θα σε σεβαστούν περισσότερο από τον καθένα, να τις επιδείξεις και να αστράψεις τον πέλεκυ της δικαιοσύνης στον ήλιο της αλήθειας - ξέρεις ότι θα είναι εκεί, ό,τι και να κάνεις.
Και μεταπίπτεις από υποψήφιο θύτη σε βαθιά σκεπτόμενο θύμα, περιμένοντας πως η Άρτεμις θα σε αντικαταστήσει στον βωμό με ένα ελάφι κι η θυσία δε θα είναι εις βάρος σου, γιατί εσύ σεβάστηκες κι εμπιστεύτηκες τους θεούς πιότερο από τα αρχικά θύματά σου: αν λοιπόν, έπαιρνες τη θέση τους και εκείνα θα γλύτωναν κι εσύ, με την εύνοια των θεών.
Ο Τρωικός Πόλεμος είναι μπροστά, όμως...