Σπουδή πάνω στην ελληνική γλώσσα

Μπορείς, όταν δεν είναι δυνατόν να αλλάξεις τη συμπεριφορά μέσω της σκέψης, να αλλάξεις τη σκέψη μέσω της συμπεριφοράς.
Αυτό ήταν μια από τις μεγάλες γνωστικές επαναστάσεις στην ψυχολογία των μέσων του 20ού αιώνα.


Η γλώσσα-συμπεριφορά (και το πώς τη γράφεις και το πώς τη μιλάς) επηρεάζει τη σκέψη σου. Η σκέψη σου τις πράξεις σου. Οι πράξεις σου γίνονται χαρακτήρας. Ο χαρακτήρας γίνεται πεπρωμένο.


Υ.Γ. 1: Μισοκλεμμένο, μα ολαληθές.
Υ.Γ. 2: Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική. 
το σπίτι φτωχικό στις αμμουδιές του Ομήρου... 
Μονάχη έγνοια η γλώσσα μου στις αμμουδιές του Ομήρου... (Οδυσσέας Ελύτης)

Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Αχαρνών (και όχι μόνο)

Οι άνθρωποι απέναντι στους ξαφνικούς θανάτους φαντάζουν γελοίοι λαμβάνοντας μέτρα κατά του θανάτου, ελπίζοντας να μην πεθάνουν. Εκλογικεύουν (όπως εμείς) την κατάσταση, ερωτεύονται (όπως εμείς;), πολιτικοποιούν (όπως εμείς!) τον θάνατο. Άλλωστε, εγώ ο ίδιος θαρρώ πως κάθε τι που λέμε και κάνουμε έχει μιαν ανάμνηση θανάτου μέσα. Αδυνατούν να κατανοήσουν, να επικοινωνήσουν (όπως εμείς;!). Καταναλώνουν, τρέχουν για να ξεχάσουν ότι θα πεθάνουν (ουάου, τι ομοιότης, όπως εμείς!). Ωστόσο, τι περίεργο, όλα αυτά γίνονται σε μια άλλη πόλη, πάντοτε όχι τη δική μας, μακριά, πάντοτε πολύ μακριά από εμάς. Κι ας ελπίζουμε κι εμείς και οι άνθρωποι σε αυτή την μακρινή πόλη και ο ίδιος ο Ιονέσκο ας ελπίζει, να μην πεθάνουμε από θάνατο, αλλά από ο,τιδήποτε άλλο.
Μια πόλη, λοιπόν. (μυστηριώδης μουσική) Μια ανεξήγητη ασθένεια κάνει την εμφάνισή της. Ο πληθυσμός δεκατίζεται ανεξαιρέτως. Ο θάνατος ακολουθεί τη φορά γεωμετρικής προόδου αγνοώντας ερωτευμένους, υγιείς, πλούσιους, φτωχούς, πιστούς, ευσεβείς, κακούς, εξουσία κλπ κλπ κλπ.
Ιλαροτραγωδία, ή τραγική φάρσα, είναι το Παιχνίδι της σφαγής. Ευγένιος Ιονέσκο ο ιλαροτραγωδός. Μπροστά στην απειλή του τέλους, οι άνθρωποι απογυμνώνονται από τα προσχήματα, τα προσωπεία πέφτουν, η κοινωνική πόζα φαίνεται γελοία, η κενή ρητορεία ηχεί κωμική. Και σ’ αυτό το σημείο βρίσκουμε την απομυθοποιητική ματιά και την κοινωνική κριτική του κατά τ’ άλλα απολιτικού Ιονέσκο (και ναι είναι μεγάλος συγγραφέας και σπάνιος άνθρωπος, μην προσπαθήσουμε όλοι να γίνουμε απολιτίκ πολιτισμένοι και πολιτκοποιημένοι). Σ’ αυτό το έργο δεν υπάρχουν ήρωες. Πρωταγωνιστεί μια ολόκληρη πόλη, που οι κάτοικοί της πεθαίνουν κατά χιλιάδες, από μιαν ανεξήγητη επιδημία. Πανούκλα, χολέρα, ή –για να έρθουμε πιο κοντά στο απειλητικό μας μέλλον– μόλυνση της ατμόσφαιρας ή των τροφίμων; Τον Ιονέσκο δεν τον ενδιαφέρει η αιτία του θανατικού, τον ενδιαφέρουν οι συμπεριφορές μας μπροστά στο θάνατο. Άλλωστε ο θάνατος αλλάζει πρόσωπα.
Σε καραντίνα μπαίνει η πόλη. Πρωτόγνωρο συναίσθημα για τον οποιονδήποτε από εμάς. Βλέπουμε καταστάσεις πρωτόγνωρες και τόσο παράλογες: παντού αντισηπτικά, ξαφνικούς θανάτους, ανθρωπάκους ντυμένους με εφημερίδες και τσάντες από καταστήματα, σαν να έχουν θαφτεί μέσα σε αυτά, σα να βρίσκονται μέσα σε αυτή την κινούμενη άμμο και πολλά ακόμη. Όλα με γεωμετρική πρόοδο, κάτι που χρησιμοποίησε ο Ιονέσκο, που κι αν θεωρήθηκε πως κάνει αντι-θέατρο, ακολουθεί βαθειές παραδόσεις ξεχασμένες από όλους εμάς, που τον θεωρούμε κούφιο καινοτόμο και ψευτοκουλτουριάρη.
Η αφορμή όλου αυτού του λογίδριου, η παράσταση της θεατρικής ομάδας του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Αχαρνών, που το ανέβασε τη Δευτέρα 25 Ιουνίου στο Θέατρο "Μίκης Θεοδωράκης" στον Προφήτη Ηλία Αχαρνών. Οι δεύτερες ευκαιρίες αφορούν τους ίδιους τους ανθρώπους (οποιουσδήποτε) που τη λαμβάνουν και στην περίπτωση αυτή, την αξίζουν και πρέπει να στηριχτούν από όλους.
Θα σταθώ, όμως, ως πικρόχολος, στην απαράδεκτη στάση του κοινού. Δεν πάσχουμε σε αυτόν τον τόπο, σε αυτούς τους τόπους από θεατρική δράση, αλλά από θεατρικό (κι οποιοδήποτε άλλο) κοινό. Ο χουλιγκανισμός του θεάτρου έχει ριζώσει και βγάζει παρακλάδια μέσα από συνομιλίες για κουτσομπολιά ή ανοιχτά τηλέφωνα ή άσκοπες κινήσεις. Δεν είναι ιδιοτροπία. Η παράσταση είναι μια τελετουργία. Κι όπως υπάρχει ανεξιθρησκεία, έτσι και στο θέατρο μπορεί ο καθένας να πιστεύει όπου θέλει, αλλά όχι να προσβάλλει. Και πιστεύω πως κανένας -κι ειδικά από την ομάδα- δεν περιόρισε την προοπτική του έργου που προσπάθησαν για 3 μήνες, στα στενά όρια μιας βλακώδους σχολικής γιορτής. Όχι! Ανέβηκαν κι απέδειξαν. Στάθηκαν σαν καθρέφτες απέναντι στην ανοησία μας κι εμείς γελούσαμε, γιατί βλέπαμε τα χάλια μας, όπως στη τηλεόραση. Μόνο που αυτός ο τόπος ήταν εδώ και καθόλου μακριά.
Το 7ο Γενικό Λύκειο με τη θεατρική παράσταση "Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω" του Φο, το 4ο Γενικό Λύκειο με τη θεατρική παράσταση "Τελετή" του Μάτεσι, το 2ο Γενικό Λύκειο με τη θεατρική παράσταση "Δεν πληρώνω, δεν πληρώνω" του Φο, το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας με τη θεατρική παράσταση "Παιχνίδί της Σφαγής" του Ιονέσκο και το 1ο Γενικό Λύκειο με τη θεατρική παράσταση "Τα δέντρα πεθαίνουν όρθια" του Κασόνα, αποδεικνύουν, ότι το θέατρο είναι εδώ. Κι αν μίλησα μόνο για το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας είναι επειδή το είδα και μόνο αυτό...
Δυο ευχές έχω: α) Να συνεχίσουν τη θεατρική δράση τα σχολεία και β) να δημιουργήσουν μια ένωση και να λειτουργήσουν σε ένα μεγάλο θεατρικό φεστιβάλ ως θεατρικές σκηνές παρασύροντας και τα υπόλοιπα "σιωπηρά" σχολεία και το κοινό, να εκπαιδευτεί να είναι υπομονετικός θεατής και να πάψει να είναι τηλεθεατής.

Ποιητική - Rainer Maria Rilke

"Διαβάζετε όσο μπορείτε λιγότερες αισθητικές και κριτικές μελέτες, -γιατί ή είναι μεροληπτικές και μονόπλευρες απόψεις, απολιθωμένες και χωρίς νόημα πια μες στην άψυχη αλυγισιά τους, ή είναι επιδέξια λεκτικά παιχνίδια, όπου σήμερα κυριαρχεί η Α άποψη και αύριο η αντίθετη. Τα έργα τέχνης ζουν μέσα σ' απέραντη μοναξιά, κι η κριτική είναι το χειρότερο μέσο για να τα ζυγώσεις."
Rainer Maria Rilke, Γράμματα σ' έναν νέο ποιητή (Μετάφραση: Μάριος Πλωρίτης)

Υ.Γ.: Οι άνθρωποι ζουν μέσα σ' απέραντη μοναξιά, κι η κριτική είναι το χειρότερο μέσο για να τα ζυγώσεις... Οι άνθρωποι ζουν μονάχοι ή μοναχοί. Το να τους (λογο/ανα/δια/κατα/επι)κρίνεις είναι ένα μέσο για τους ζυγώσεις, γιατί δεν πιστεύουν πια σε αγαθά κίνητρα.
(Κανονικά αυτά είναι δύο υστερόγραφα)

Συγγνώμη

Η συγγνώμη είναι ενεργητική πράξη, χωρίς καν παθητική διάθεση.
Μότο από δω και πέρα.

Καθείς εφ' ω ετάχθη,
στα άνθη ή στα άχθη.
Κανείς άλλος.
Κανίβαλος.

Ορίζοντας το έθνος: Ένα δύσκολο έργο

Το πιθανότερο είναι κάποιος να σκεφτεί ότι η διατύπωση ενός ορισμού για το έθνος είναι εύκολη υπόθεση. Όταν μιλάμε για έθνος φαίνεται πως όλοι γνωρίζουμε σε τι αναφερόμαστε. Το έθνος είναι κομμάτι του καθημερινού μας λόγου -όταν ακούμε τα νέα στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, όταν σχεδιάζουμε τις διακοπές μας, όταν διδασκόμαστε ιστορία και γεωγραφία στο σχολείο, όταν ρωτάμε τους άλλους ανθρώπους από πού είναι, όταν παρακολουθούμε αθλητικά γεγονότα. Όμως, αν και όλοι φαίνεται πως κατανοούμε τι είναι το έθνος, δυσκολευόμαστε, όταν προσπαθήσουμε να το ορίσουμε. Τι μετατρέπει σε έθνος μια κοινότητα ανθρώπων και με ποιο τρόπο κάποιος ανήκει σε αυτό;
     Υπάρχει μεγάλη αντιπαράθεση στις κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες όσον αφορά τον ορισμό του έθνους. Κάποιοι θεωρητικοί αναζητούν αντικειμενικά κριτήρια (π.χ. κοινή γλώσσα, θρησκεία, κουλτούρα, εδαφική επικράτεια), ενώ άλλοι χρησιμοποιούν υποκειμενικά κριτήρια (π.χ. μια αμοιβαία αναγνώριση των ατόμων ότι ανήκουν στην ίδια εθνική κοινότητα). Στους ορισμούς στους οποίους χρησιμοποιούνται υποκειμενικά κριτήρια το έθνος θεωρείται "νοερή κοινότητα" (Anderson 1983). Αυτή η θεώρηση βρίσκεται κοντά στον κοινωνιοψυχολογικό ορισμό της ψυχολογικής ομάδας (Turner & Giles 1981) και συνδέεται με την άποψη ότι το να ανήκουμε σε ένα έθνος αποτελεί μια σημαντική πλευρά αυτού που πιστεύουμε ότι είμαστε. Ο τρόπος με τον οποίο οι απλοί άνθρωποι κατανοούν και ορίζουν τον έθνος είναι ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνιοψυχολογικής έρευνας. Αυτές οι αντιλήψεις συνδέονται με τις θεωρητικές διαμάχες στο πλαίσιο των κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών.
     Ανεξάρτητα από το εάν τα έθνη ορίζονται βάσει αντικειμενικών ή υποκειμενικών κριτηρίων, κάποιοι θεωρητικοί υποστηρίζουν ότι τα έθνη υπήρχαν ανέκαθεν, σε όλες τις περιόδους της ιστορίας, ήταν όμως "αποκοιμισμένα" και αφυπνίστηκαν σε μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή (Smith 1986, 1991). Άλλοι θεωρητικοί πιστεύουν ότι τα έθνη είναι προϊόντα συγκεκριμένων κοινωνικο-ιστορικών και οικονομικών συνθηκών οι οποίες χαρακτηρίζουν τη νεωτερικότητα (Gellner 1997, Hobsbawm 1990). Η πρώτη προσέγγιση βασίζεται στην άρρητη παραδοχή ότι εκείνο που χαρακτηρίζει ένα έθνος είναι η ύπαρξη μιας κοινής κουλτούρας και μιας κοινής κληρονομιάς. Στη δεύτερη προσέγγιση αυτό που φαίνεται περισσότερο σημαντικό είναι ότι τα κοινά συμφέροντα και οι κοινωνικοοικονομικές συνθήκες δημιούργησαν μια νέα πολιτική οργάνωση. Η πρώτη προσέγγιση συνδέεται με την εθνότητα, την κουλτούρα και τις ιδέες και θεωρείται ότι σχετίζεται με συναισθηματικά στοιχεία, ενώ η δεύτερη προσέγγιση συνδέεται με τα συμφέροντα, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις και θεωρείται ότι σχετίζεται περισσότερο με ορθολογικά στοιχεία. Η πρώτη προσέγγιση συνιστά μια εθνοτική αντίληψη του έθνους, ενώ η δεύτερη προσέγγιση μια πολιτειακή αντίληψη. Και οι δυο δεν αποτελούν τίποτε περισσότερο από θεωρίες σχετικά με μια συγκεκριμένη οργάνωση του κόσμου. Και στις δυο το έθνος συνδέεται με μια πολιτική οργάνωση -που οφείλει να υπάρχει ως κράτος. Έτσι, λοιπόν, το έθνος αποτελεί ένα πολιτικό πρόταγμα με μεγάλη σημασία σήμερα. Ο Billig (1995:65) παρατηρεί ότι "στο σύγχρονο κόσμο το ερώτημα -τι είναι έθνος;- δεν αποτελεί απλώς ένα ενδιαφέρον θέμα για ακαδημαϊκά σεμινάρια. Αγγίζει ζητήματα που οι σύγχρονοι άνθρωποι θεωρούν άξια θυσίας". Επομένως, αυτό που έχει σημασία είναι να "αποκαλύψουμε" τους διαφορετικούς σκοπούς που εξυπηρετεί ο εθνικισμός" (Wicker 1997: 29) και να κατανοήσουμε πώς "οποιαδήποτε εκδοχή του εθνικού παρελθόντος και της εθνικής ταυτότητας εξυπηρετεί σύγχρονα συμφέροντα" (Reicher & Hopkins 2001:20).

(Απόσμασμα από το βιβλίο της Ξένιας Χρυσοχόου "Πολυπολιτισμική πραγματικότητα - Οι κοινωνιοψυχολογικοί προσδιορισμοί της πολιτισμικής πολλαπλότητας, σελ. 237-238)

Και δικαίωμα δεν έχω πια να σ' αγαπώ.

Διακύρηξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη (26 Αυγούστου 1789)
Άρθρο 1. Οι άνθρωποι γεννιούνται και παραμένουν ελεύθεροι, με ίσα δικαιώματα. Κοινωνικές διακρίσεις γίνονται μόνο με γνώμονα το κοινό συμφέρον.


Υποσημείωση: Για κοινό συμφέρον βλέπε "κοινή γνώμη" και "σιωπηλές πλειοψηφίες".